के अमेरिकी हेलिकप्टर चीनले खसालेको हो ?

काठमाडौं । ‘यता अमेरिकी हेलिकप्टर चीनले खसालिदियो भन्ने सूचना आइरहेको छ, दाइ कुरा साँचो हो ?’ मैले चासो लिइरहेकै विषयमा बुधबार एक भाइले अचानक फोन गरेर सोधे । त्यसपछि म अमेरिकी हेलिकप्टरको रहस्यमय दुर्घटनाबारे थप जिज्ञासु भएँ । राजधानीदेखि धेरै पर, तिब्बतसँग सीमा जोडिएको नाकाबाट सरकारी संयन्त्रभित्रको सूचनामा पहुँच राख्ने मित्रले फोन गरेर यस विषयमा मेरो जिज्ञासा बढाएका हुन् ।

फोनवार्ताकै क्रममा मैले भाइलाई पुनः सोधें, ‘तपाईं अहिले कहाँबाट बोल्नुभएको ?’ उनले भने– ‘दाइ म दार्चुलाको टिंकरबाट ।’ उनले फोन गरेको बेलासम्म हेलिकप्टर दुर्घटनामा परेको वा खसालिएको हो, स्पष्ट जानकारी आएको थिएन । सुरक्षा निकायका कसैले पनि मुख खोलेको थिएन । सायद यो गम्भीर त्रिपक्षीय विषय परेर हो कि ?

भूकम्पपछि नेपालमा उद्धार तथा राहतमा खटाइएको भनिएको अमेरिकी यूएच–वान वाइ हुवे हेलिकप्टर गत मंगलबार हराएको जानकारी पाइएको थियो । सन् सत्तरीको दसकमा भियतनाम युद्धमा प्रयोग भएको सो यूएच–वान वाइ हुवे हेलिकप्टरलाई अमेरिकाले अत्याधुनिक बनाएर चलाउँदै आएको थियो । उक्त हेलिकप्टर दुर्घटनाबारे अनेक आशंका उठे पनि वास्तविकता के हो भन्ने स्पष्ट सूचना कतैबाट पाइसकेको थिएन ।

अमेरिकी हेलिकोप्टर हराएपछि लामो समयसम्म त्यसको स्थिति अज्ञात रह्यो, दुर्घटनामा मात्रै परेको हो कि खसालिएको हो भन्ने आशंका उठिरहे । त्यसो त हेलिकप्टर हराएको बारे मानिसहरुमा आशंका अझै व्याप्त छ । किनभने यसको वास्तविकताबारे अमेरिकी रक्षा मन्त्रालय : पेन्टागन बोल्न चाहँदैन । पेन्टागनकै तरंगका कारण होला, नेपाल सरकार र नेपालस्थित अमेरिकी दूतावास पनि बोल्न चाहँदैनन् । भलै उद्धार र राहतको नाममा आएका अमेरिकी सैनिकहरुले राजधानीस्थित अमेरिकी क्लबमा जहाज खोजीको छुट्टै डेक्स नै स्थापना किन नगरुन् ।

दार्चुलाबाट फोन गर्ने स्रोतले त्यस क्षेत्रमा गएका भारतीय हेलिकप्टरलाई पनि चिनियाँहरुले विशेष ध्यान दिएर हेरेको, तर भारतीय प्रधानमन्त्रीको चीन भ्रमणलाई प्रभाव पार्नेगरी कुनै पनि कदम नउठाएको जानकारी पाइएको पनि बतायो ।

यस सूचनाले मलाई थप झस्कायो, तर आशंका मेट्न भने कोही तयार थिएन । त्यसअघि नै नेपाली सेनाका केही अधिकृतलाई यस विषयमा लगातार जिज्ञासा राखिरहेको थिएँ । तर उनीहरु कोही पनि बोल्ने पक्षमा थिएनन् ।

यस विषयमा न अमेरिकी रक्षा मन्त्रालय केही बोल्न तयार भयो, नत आशंका गरिएको चिनियाँ पक्षले नै कुनै धारणा सार्वजनिक गर्‍यो । यस विषयमा नेपाल सरकारले बोल्ने हैसियत राख्छ कि राख्दैन, प्रश्नकै घेरोमा छ ।

‘किन बोल्न चाहँदैनन् त आधिकारिक निकायहरु ?’ यस्तो प्रश्नमा जंगी अड्डाका अधिकृतहरु ‘यो बोल्नै नहुने विषय’ बताउँछन् ।

एक अधिकृतले भने– ‘यदि आमरुपमा आशंका गरिए जसरी चीनले हेलिकप्टर झारेको हो भने पनि चिनियाँ सरकार यस विषयमा बोल्न चाहने छैन । किनभने यसले अघोषित युद्धको अवस्था सृजना गर्नेछ । अर्कोतर्फ अमेरिकीहरुले पनि यस विषयमा बोल्ने छैनन् । किनभने त्यसले विश्वमा कायम उनीहरुको छविलाई धमिल्याउने छ । सन् १९९९ मा सोमालियाको राजधानी मोगादिसुमा विद्रोहीहरुले ‘ब्ल्याक हक’ भन्ने हेलिकप्टर झार्दा पनि अमेरिकाको रक्षा मन्त्रालयले यसलाई लुकाउन खोजेको थियो ।’

हुन त पश्चिमा संचारमाध्यममा ‘ब्ल्याक हक’ झारिएको खबर सार्वजनिक भएपछि अमेरिकाले धारणा राखेको थियो, जुन औपचारिकताका लागि मात्रै थियो । त्यस विषयलाई लिएर ‘ब्ल्याक हक डाउन’ भन्ने फिल्म नै बन्यो सन् २००१ मा ।

क्याप्टेन क्रिस्टोफर एल. नोर्गेन

चीन मामिलाका जानकार तथा पूर्व राजदूत हिरण्यलाल श्रेष्ठ भने हेलिकप्टर चीनले झारेको भन्दा पनि भूगोलको ज्ञानको अभावमा दुर्घटनामा परेको हुन सक्ने विश्वास व्यक्त गरे ।

तर नेपाली सेनाको गुप्तचर विभाग डीएमआइका एक मेजरले चिनियाँ सीमाको जासुसी गरेका कारण अमेरिकी हेलिकप्टरलाई चिनियाँ पक्षद्वारा खसालिएको रिपोर्ट आफूहरुले संकलन गरेको बताए ।

उनले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धलाई ध्यानमा राख्दै कुनै पनि आधिकारिक धारणा नेपाल सरकार अथवा नेपाली सेनाले सार्वजनिक गर्न सक्ने अवस्थामा नरहेको पनि बताए ।

उनका अनुसार हेलिकप्टर दुर्घटनास्थलसम्म नेपाली सेनाका सहायक रथी सुधीर श्रेष्ठको नेतृत्वमा बनेको पाँच सदस्यीय टोली र केही अमेरिकीबाहेक दोलखाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमलाल लामिछाने, नेपाली सेनाका दोलखाका कर्णेल विश्वासविक्रम शाह तथा प्रहरी प्रमुखलाई पनि जान दिइएको छैन ।

त्यसो त हेलिकोप्टर दुर्घटना भएपछि सिएनएनका पत्रकारसँगै नेपालमा राहत सामग्री लिएर आएका नेपाली मूलका अमेरिकी नागरिकले तीन हजार डलर खर्च गरेर घटनास्थल जान चाहेका थिए । तर सो क्षेत्रमा हेलिकोप्टर अवतरण गर्न नदिइपछि उनी हवाइयात्रा मात्रै गरेर पुनः राजधानी फर्किएका थिए ।

दुर्घटनास्थलमा सेनाका वरिष्ठ अधिकारी तथा पत्रकारलाई समेत किन जान दिइएको छैन त भन्ने जिज्ञासामा ती मेजर भन्छन्– ‘मैले माथि नै भनिसकें, हेलिकप्टर किन खस्यो भनेर, त्यसका कुनै पनि प्रमाण अमेरिकी सेनाले यहाँ राख्न चाहँदैन । तालिम गर्दागर्दै अर्को हेलिकप्टर त्यसैका लागि नेपाल पठाइएको छ । कारण के होला, तपाईं आफै बुझ्नुस् न ।’

अमेरिकी दूतावासको आग्रहमा अहिले सो क्षेत्रमा कसैलाई पनि जाने अनुमति नेपाल सरकारले दिएको छैन । गत मंगलबार हराएको हेलिकप्टर चौथो दिन शुक्रबार दोलखाको कालिञ्चोक भगवती मन्दिरनजिकको डाँडोमा ११ हजार २ सय फिट अग्लो डाँडाको उत्तरी पाखामा दुर्घटनाग्रस्त अवस्थामा फेला गरेको थियो ।

काठमाडौंबाट अपराह्न १ः४५ बजे दोलखाको सदरमुकाम चरिकोटका लागि उडेको हेलिकप्टर ४ः४५ बजेदेखि सम्पर्कविहीन भएको थियो । उक्त हेलिकप्टरआफ्नो रुटदेखि उत्तरतर्फ दुर्घटनाग्रस्त भएको फेला परेको थियो । त्यसमा दुई नेपाली सैनिकसहित छ जना अमेरिकी मरिन सैनिक सवार थिए । मृत्यु हुनेमा नेपाली सेनाका टपेन्द्र रावल र वसन्त तितरा रहेको जनाइएको छ । तर अमेरिकी सैनिकहरुको परिचय भने लामो समयसम्म खुलाइएको थिएन ।

जापानको ओकिनावास्थित युएस मिलिट्री ज्वाइन्ट टास्क फोर्सलाई उद्धृत गर्दै ‘द गार्जियन’ले भने उनीहरु सबैको नाम सार्वजनिक गरेको छ । द गार्जियनका अनुसार क्याप्टेन डस्टिन आर. लुकासिविच, क्याप्टेन क्रिस्टोफर एल. नोर्गेन, सार्जेन्ट वार्ड एम. जोन्सन चतुर्थ, सार्जेन्ट एरिक एम सीम्यान, कर्पाेरल सारा ए. मेदिना, लान्स कर्पाेरल ज्याकोब ए. हग थिए ।

Source :- esamata